O skarbach Lanckorony w Domu Golonki

Skarb Lanckorońskiej góry - twierdza górska, która powstawała poprzez nawarstwianie działań kolejnych pokoleń, to unikatowy zespół fortyfikacji w skali światowej - tłumaczył, dr inż. arch. Krzysztof Wielgus na wernisażu wystawy w Domu Golonki w piątek 25 czerwca. Wskazał też na skarb, jakim jest zainteresowanie twierdzą wśród uczniów szkół gminy Lanckorona, bo nawet najcenniejszy zabytek nie ostoi się bez tych, którzy go strzegą w swoich sercach. 

Nawiązał w ten sposób do połączonej wystawy plansz, będących podsumowaniem badań archeologów i historyków architektury militarnej z makietami i pracami plastycznymi nagrodzonymi w gminnym konkursie interdyscyplinarnym "Twierdza Lanckorona", zorganizowanym przez GOK pod patronatem wójta Tadeusz Łopaty. Podczas wernisażu laureaci odbierali nagrody z rąk wójta (fundatora nagród) i dyrektor GOK Małgorzaty Dziadkowiec oraz przyjmowali gratulacje od dr. Wielgusa i prof. Zbigniewa Mirka, prezesa Stowarzyszenia Miłośników Ziemi Lanckorońskiej, które było organizatorem spotkania wespół z GOK-iem. 

W drugiej części spotkania dr inż. arch Krzysztof Wielgus - specjalista w dziedzinie dawnych fortyfikacji, pracownik naukowy Politechniki Krakowskiej i członek Komisji Architektury Militarnej Polskiego Komitetu Narodowego ICOMOS (Międzynarodowej Rady Ochrony Zabytków) - omówił dzieje fortyfikacji lanckorońskiej od gródka stożkowatego z IX - X wieku, przez czasy kazimierzowskie, nowożytne fortyfikacje zamku z czasów Mikołaja Zebrzydowskiego, później fortyfikowanie twierdzy przez konfederatów barskich, po czasy austriackie. Podkreślał, że twierdza Lanckorona nie została poddana przez konfederatów. Po I rozbiorze Polski została przekazana garnizonowi austriackiemu, a konfederaci opuszczali ją z honorami wojskowymi, oddawanymi im przez nowych gospodarzy. 

Nawiązał też to połączenia Lanckorońskiej Góry z zespołem pasyjnym Kalwarii Zebrzydowskiej. Wraz z nim część Lanckorońskiej góry wpisana jest na listę światowego dziedzictwa UNESCO. W topografii polskiej Jerozolimy, Lanckorońskiej Górze przypada miejsce Góry Oliwnej. Jednak granica wpisu na listę UNESCO obejmuje część zamku, mijając tę jego część, bez której nie byłoby Kalwarii - pierzeję z oknem, z którego Dorota i Mikołaj Zebrzydowcy ujrzeli wizję trzech płonących krzyży nad górą, na której ufundowali sanktuarium, a która stała się inspiracją do odtworzenia w terenie tej części Jerozolimy, która wiązała się z męką i śmiercią Jezusa Chrystusa. Linia wpisu mija też znaczną część fortyfikacji, które - jak wielokrotnie podkreślał dr Wielgus, są unikatowym reliktem w światowej skali i w których spotkało się bardzo cenne dziedziczenie wartości, czyli nabudowywanie nowych rozwiązań na dawniejsze. Rozpoczęto zabiegi o poszerzenie wpisu, prowadzone przez komisję powołaną przez wójta Tadeusza Łopatę, w której obok prof. dr inż. arch. Zbigniewa Myczkowskiego i dr. Wielgusa pracuję prof. dr hab. Zbigniew Mirek, dr Jan Janczykowski i dr Piotr Sadowski. 

Krzysztof Wielgus podkreślał, że wszystko, co zostało zrobione dla archeologicznego i historycznego przebadania ruin wraz z fortyfikacjami, zakonserwowania ich, odkrycia m.in. dziedzińca z średniowiecznym brukiem oraz opracowanie planów konserwacji i częściowej rekonstrukcji ze wszystkimi pozwoleniami na realizację oraz udostępnienia turystycznego – wykonane zostało wyłącznym nakładem gminy Lanckorona. Do dalszego etapu prac potrzebne są już fundusze zewnętrzne, o co komisja aktywnie i nieustannie zabiega.

Do historii i znaczenia twierdzy Lanckorona oraz batalii współczesnej o uwidocznienie fortyfikacji, zakonserwowanie i częściową rekonstrukcję ruin oraz udostępnienie fortyfikacji w formie ścieżek edukacyjnych w nowoczesnym rozumieniu poszanowania  zabytku i jego otocznia - wrócimy niebawem. Na razie zachęcamy do zapoznania się bardzo ciekawą wystawą Domu Golonki.